114网址导航This page uses JavaScript to progressively load the article content as a user scrolls.
Screen reader users, click the load entire article button to bypass dynamically loaded article content.
PasswordRemember meSign in via your institutionSign in via your institution
&RIS&(for EndNote, Reference Manager, ProCite)
&RefWorks Direct Export
& Citation Only
& Citation and Abstract
JavaScript is disabled on your browser.
Please enable JavaScript to use all the features on this page.
JavaScript is disabled on your browser.
Please enable JavaScript to use all the features on this page. This page uses JavaScript to progressively load the article content as a user scrolls. Click the View full text link to bypass dynamically loaded article content.
, October 2008, Pages 862–865
Effects of grain boundary adhesion and grain size on ductility of thin metal films on polymer substrates, , , , a Department of Mechanical Engineering, University of Maryland, College Park, MD 20742, USAb Maryland NanoCenter, University of Maryland, College Park, MD 20742, USAWe have studied the effects of grain boundary adhesion and grain size on the ductility of thin metal films well bonded to polymer substrates, using a finite element method. It is shown that the ductility of polymer-supported metal films increases approximately linearly as the grain boundary adhesion increases, and as the grain size decreases. A rule-of-thumb estimate of the ductility of polymer-supported metal films agrees well with the simulation results.KeywordsDuctility; Thin metal films; Polymers; Nanocrystalline materials; Grain boundaries
No articles found.
This article has not been cited.
No articles found.Enter your Email address:
Wolters Kluwer Health may email you for journal alerts and information, but is committed
to maintaining your privacy and will not share your personal information without
your express consent. For more information, please refer to our Privacy Policy.
Wolters Kluwer Health Logo
& (With Special Reference to Histocompatibility Matching, Thym...
Text sizing:
If you have access to this article through your institution, you can view this article in
Annals of Surgery:
Long-Term Survival after Renal Transplantation in Humans::
(With Special Reference to Histocompatibility Matching, Thymectomy, Homograft Glomerulonephritis, Heterologous ALG, and Recipient Malignancy).
STARZI, T. E. M.D., PH.D.; PORTER, K. A. M.D.; ANDRES, G. M.D.; HALGRIMSON, C. G. M.D.; HURWITTZ, R. M.D.; GILES, G. M.D.; TERASAKI, P. I. M.D.; PENN, I. M.D.; SCHROTER, G. T. M.D.; LILLY, J. M.D.; STARKIE, S. J. M.D.; PUTNAM, C. W. M.D.
Annals of Surgery. 172(3):437-472, September 1970.
Your Name: (optional)
Your Email:
Colleague's Email:
Thought you might appreciate this item(s) I saw at Annals of Surgery.
Send a copy to your email
Your message has been successfully sent to your colleague.
Some error has occurred while processing your request. Please try after some time.
An Existing Folder
A New Folder
Folder Name:
Description:
The item(s) has been successfully added to "".
Username or Email:
Remember me
Enter and submit the email address you registered with. An email with instructions to reset your password will be sent to that address.
Link to reset your password has been sent to specified email address.
What does "Remember me" mean?
By checking this box, you'll stay logged in until you logout. You'll get easier access to your articles, collections,
media, and all your other content, even if you close your browser or shut down your
To protect your most sensitive data and activities (like changing your password),
we'll ask you to re-enter your password when you access these services.
What if I'm on a computer that I share with others?
If you're using a public computer or you share this computer with others, we recommend
that you uncheck the "Remember me" box.
Article Tools
Article as PDF (57 KB)
Reference Manager
Save my selection
Article Level Metrics
Related Links
Related Videos
Data is temporarily unavailable. Please try again soon.PASTORAL PRACTICES AND THEIR TRANSFORMATION IN THE NORTH-WESTERN KARAKORAM on JSTOR
If You Use a Screen ReaderThis content is available through Read Online (Free) program, which relies on page scans. Since scans are not currently available to screen readers, please
We'll provide a PDF copy for your screen reader.
PASTORAL PRACTICES A...
PASTORAL PRACTICES AND THEIR TRANSFORMATION IN THE NORTH-WESTERN KARAKORAM
Hermann Kreutzmann
Nomadic Peoples
New Series, Vol. 8, No. 2, Special Issue: Whither South Asian Pastoralism? (2004), pp. 54-88
Published by:
Stable URL: http://www.jstor.org/stable/
Page Count: 35
Cite This Item
Copy Citation
Export Citation
(For EndNote, ProCite, Reference Manager, Zotero…)
(For BibTex)
Note: Always review your references and make any necessary corrections before using. Pay attention to names, capitalization, and dates.
Article Tools
You have javascript disabled.
In order to preview this item and view access options please enable javascript.
Since scans are not currently available to screen readers, please
We'll provide a PDF copy for your screen reader.
Read on our site for free
Pick three articles and read them for free. After two weeks, you can pick another three articles.
Buy a PDF of this article
Buy a downloadable copy of this article and own it forever. Come back any time and download it again.
You can also buy the entire issue and get downloadable access to every article in it.
Subscribe to JSTOR
Get access to 2,000+ journals. Read as much as you want on JSTOR and download up to 120 PDFs a year.
Buy a PDF of this article
Buy a downloadable copy of this article and own it forever. Come back any time and download it again.
You can also buy the entire issue and get downloadable access to every article in it.
Subscribe to JSTOR
Get access to 2,000+ journals. Read as much as you want on JSTOR and download up to 120 PDFs a year.
Read Online (Beta)
Read Online (Free) relies on page scans, which are not currently available to screen readers. To access this article, please
We'll provide a PDF copy for your screen reader.
Add to your shelf
Read this item online for free by registering for a MyJSTOR account.
Already have an account?
How does it work?
Register for a MyJSTOR account.
Add up to 3 free items to your shelf.
Items added to your shelf can be removed after 14 days.
How does it work?
purchase option.
Check out using a credit card or bank account with .
Read your article online and download the PDF from your email or your MyJSTOR account.
Access supplemental materials and multimedia.
Unlimited access to purchased articles.
Ability to save and export citations.
Custom alerts when new content is added.
Access everything in the JPASS collection
Read the full-text of every article
Download up to 10 articles PDFs to save and keep
Yearly Plan
Access everything in the JPASS collection
Read the full-text of every article
Download up to 120 articles PDFs to save and keep
Preview not available
Page Thumbnails
JSTOR is part of ITHAKA, a not-for-profit organization helping the academic community use digital technologies to preserve the scholarly record and to advance research and teaching in sustainable ways.
& ITHAKA. All Rights Reserved. JSTOR&, the JSTOR logo, JPASS&, and ITHAKA& are registered trademarks of ITHAKA.
Processing your request...Pomra?enje u pet slika : Andrija Mati? : 978-86- : : Knjige
Neophodno je da imate email adresu!
Pozovite broj 011/ ili skype:aleksandar.drakulic (radnim danima od 08-16 ?asova)
Ka?ite koje knjige ?elite da kupite.
Operater ?e sa Vama pro?i proceduru kupovine i na Va? e-mail poslati sliku popunjene uplatnice prema kojoj mo?ete izvr?iti uplatu ili predra?un za knjige koje ?elite da kupite i poslati na Va?u e-mail adresu.
Kada izvr?ite uplatu prema uputstvu za pla?anje iz email-a obavesti?emo vas da je uplata prispela. Od tog trenutka vr?i se priprema va?e po?iljke koja ?e vam biti poslata u navedenom roku (informacije o vremenu pripreme i slanja mo?ete dobiti od na?eg operatera). Celokupan iznos se pla?a unapred, a prilikom preuzimanja narud?bine ne pla?ate ni?ta.
Pomra?enje u pet slika
Izdava?: Levo krilo
U ne?to manje od 400 stranica romana “Pomra?enje u pet slika” sme?teno je 70 godina istorije jednog grada – Kragujevca. Kroz tragi?nu povest jedne porodice prelama se burno vreme prepuno buke i besa. Porodi?no stablo koje kre?e od Milana Lazovi?a, profesora Kragujeva?ke gimnazije koji strada od nacisti?kog rafala zajedno sa svojim u?enicima, a okon?ava se njegovom unukom Jovanom, tako?e profesorkom u istoj gimnaziji – predstavlja ?vrstu konstrukciju na kojoj Mati? gradi svoj mra?ni pripoveda?ki svet.
Bogata faktografija, rezultat opse?nih akribi?nih istra?ivanja, o?ivljena je sna?nom spisateljskom imaginacijom koja je udahnula ?ivot mrtvim slovima na papiru i duhovima pro?losti. Autenti?ni dokumenti jednog turobnog vremena prepli?u se i stapaju sa izmi?ljenim likovima i doga?ajima, tvore?i nov knji?evni amalgam.
Prika?i vi?e
Ostali naslovi koji sadr?e klju?ne re?i:
Ostali naslovi iz oblasti:
2013; Bro? 20 376 str.; 978-86-;
Stara cena: 880 din
U?teda: 132 din (15%)
Pomra?enje u pet slika
Stara cena: 880 din
U ne?to manje od 400 stranica romana “Pomra?enje u pet slika” sme?teno je 70 godina istorije jednog grada – Kragujevca. Kroz tragi?nu povest jedne porodice prelama se burno vreme prepuno buke i besa. Porodi?no stablo koje kre?e od Milana Lazovi?a, profesora Kragujeva?ke gimnazije koji strada od nacisti?kog rafala zajedno sa svojim u?enicima, a okon?ava se njegovom unukom Jovanom, tako?e profesorkom u istoj gimnaziji – predstavlja ?vrstu konstrukciju na kojoj Mati? gradi svoj mra?ni pripoveda?ki svet.
Bogata faktografija, rezultat opse?nih akribi?nih istra?ivanja, o?ivljena je sna?nom spisateljskom imaginacijom koja je udahnula ?ivot mrtvim slovima na papiru i duhovima pro?losti. Autenti?ni dokumenti jednog turobnog vremena prepli?u se i stapaju sa izmi?ljenim likovima i doga?ajima, tvore?i nov knji?evni amalgam.
Prika?i vi?e
Ostali naslovi koji sadr?e klju?ne re?i:
Ostali naslovi iz oblasti:
Izdava?: L 2013; Bro? 20 376 str.; 978-86-;
16.01.14 Ve?ina je ovde uvek maltretirala manjinuAndrija Mati?Vladaju?a ideologija je oduvek oblikovala ?ivot na na?im prostorima. Ve?ina je ovde uvek maltretirala manjinu i ta matrica se ne?e skoro promeniti. Scena u kojoj predstavnici Narodne omladine (danas zaboravljene organizacije, ali u to vreme izuzetno aktivne, pogotovo u ?kolama) kritikuju stripove, d?ez i slobodno obla?enje zasnovana je na tekstovima iz Svetlosti. Iznenadili biste se ?ta sve pi?e u tada?njim novinama. Recimo, u brojevima za vreme tr??anske krize navode se imena ,,izdajnika“ i njihove ku?ne adrese. Ima i mnogo bizarnijih pri?a. U jednom ?lanku sam prona?ao ispovest neke seljanke iz okoline Kragujevca, koja je partijskoj komisiji detaljno opisala kako je svake no?i pose?uje pokojni mu?. Mnogo puta smo se uverili da u Srbiji najve?a bizarnost lako mo?e postati svakodnevna pojavaPovodom vi?e nego odli?nog, upe?atljivog romana Pomra?enje u pet slika, iza?log u Levom krilu pro?le godine, koji je u?ao i u u?i krug za Ninovu nagradu, pisac Andrija Mati? govori o svome delu koje je po mnogo ?emu presedan u na?oj savremenoj knji?evnoj produkciji. Te?ko je izdvojiti sve kvalitete ovog provokativnog, razaraju?eg romana. Jedno je sigurno, Andrija Mati? jezi?ki virtuozno se pro?etao kroz nedavnu istoriju Kragujevca i verno oslikao sav bestijarijum likova kroz tragi?nu sudbinu jedne porodice ?iji su ?lanovi u su?tini samo ?eleli da ?ive kao ljudi. Koliko je to te?ko na ovim prostorima, uzbudljivo i potresno svedo?i ovaj roman.Andrija Mati? (1978) ro?en je u Kragujevcu. Objavio je romane ?aht i Nestanak Zdenka Kupre?anina, zbirku pri?a Muzej savremene umetnosti i studiju T. S. Eliot: pesnik, kriti?ar, dramski pisac. ?ivi u Kuvajtu.*Po D?ojsovom Uliksu, ka?u u ?ali, mogao bi se rekonstruisati Dablin, njegove ulice, ako bi kojim slu?ajem nestali u kataklizmi. Svom rodnom gradu Kragujevcu ovim romanom, rekao bih, podigli ste svojevrstan spomenik, odali lepu, dirljivu po?tu. Ne mogu se setiti sli?nih slu?ajeva kod nas. Realisti?nost, dokumentarnost je kvalitet Va?e knjige i ona ne optere?uje ?itaoca. Saznajemo mnoge zanimljive ?injenice o kulturi, li?nostima, ?ivotu nekada?njeg Kragujevca. Kakva je bila Va?a namera u tome i koliko ste zadovoljni izvedbom?I pre nego ?to sam postao pisac, smatrao sam da istorija Kragujevca ima ogroman knji?evni potencijal. U devetnaestom veku Kragujevac je bio prestonica, za vreme Drugog svetskog rata u njemu se desio najve?i zlo?in na ovim prostorima, ali je i posle rata bilo interesantnih ljudi i doga?aja koji nisu poznati ?iroj javnosti, a koji su tako?e obele?ili ovaj grad. Me?utim, u ovom romanu mi nije bila namera da verno rekonstrui?em kragujeva?ku istoriju, ve? pre svega da je iskoristim kao podlogu za umetni?ku nadgradnju. Da li sam u tome uspeo proceni?e ?itaoci.*Kada smo ve? kod D?ojsa a Vi ste i studirali anglistiku, postoji u romanu tzv. epifaniziranje u percepciji glavnih likova, Milana, Milo?a, Vedrana i Jovane, u tri generacije jedne porodice, ?to je jedan od dokaza njihove duhovne veze s obzirom da se me?usobno nisu poznavali. Radi se o ose?aju sveop?teg sklada, o slutnji, predose?anju koje im se javlja u presudnim, prelomnim trenucima ?ivota i koje nadilazi empirijsku stvarnost. Njihovi ?ivoti obele?eni su ekstremnim neskladom i lomovima koji ih uni?tavaju dok se ova trenutna harmonija ?ini kao nekakav kontrapunkt. Pate od istih tegoba, u sli?nim situacijama, stoma?nih i disajnih. ?ini se da ste pobornik nevidljive duhovne povezanosti koja je uslovljena psihom, karakterom. Odakle ste crpeli inspiraciju za ovaj kontrast i kontinuitet, iz ?ivota i/ili literature? Nije li zato porodica Lazovi?-Bo?ovi? umetni?ka u su?tini, ne samo zbog zanimanja koja su izabrali?Epifanije su veoma bitne za razumevanje glavnih likova u svih pet delova. To je dar koji ih povezuje, premda oni toga nisu svesni. Njihove epifanije su i duboko ironi?ne, jer oni ne razumeju ?ta im se de?ava i nisu sposobni da posle takvog iskustva donesu nekakav zaklju?ak koji bi im mo?da pomogao da se izbore sa svim patnjama, porazima, poni?enjima... Za razliku od D?ojsovog Stivena Dedalusa u Portretu umetnika u mladosti, koji nakon epifanije na pla?i odbacuje sve ?to je do tada smatrao vrednim i odlu?uje da sledi svoj umetni?ki instinkt, moji junaci ose?aju da im se de?ava ne?to va?no, da se nalaze blizu saznanja koje mo?e da im promeni ?ivot, ali ne idu dalje od toga. Fizi?ke tegobe ih tako?e povezuju. Napadi gu?enja kod Milo?a, Vedrana i Jovane evociraju sve ono kroz ?ta je Milan Lazovi? pro?ao u baraci pre nego ?to je streljan sa svojim u?enicima i kolegama. Ali gu?enje mo?e biti i metafora teskobe koju glavni likovi, kao neprilago?eni i odba?eni ljudi, ose?aju u svojim okru?enjima, teskobe koju, na koncu, ose?a svako ko se suprotstavi logici ve?ine.*Realisti?no i skoro prisno do?arana je atmosfera u okupiranom Kragujevcu, odnos ljudi sa Nemcima, ljoti?evcima, scena otpora Nade Naumovi?, nema?ka tehnologija smrti, stanje i jeziv razvoj situacije u baraci ljudi koji do poslednjeg trenutka ne prihvataju ?injenicu da ?e im se desiti ono najstra?nije jer je to i nepojmljivo. Njihove li?nosti se menjaju, oni kolabiraju, svako govori iz svog ugla. Na?in rada dr?avne bezbednosti SFRJ lepo je do?aran. Sve je to veoma uspe?no i zanimljivo naslikano za na?u savremenu knji?evnost. Koliko i kako Vam je kori??enje istorijskih dokumenata, ?iji spisak ste i naveli na kraju knjige, pomoglo da budete sigurni u pripovedanju?Bez tih istorijskih dokumenata nikada ne bih mogao da do?aram periode o kojima sam pisao. Kada je re? o doga?ajima iz oktobra 1941, naro?ito mi je koristila knjiga Svetislava Maksimovi?a Oni su nas ubijali (objavljena posthumno). Maksimovi? je bio gimnazijski profesor i pesnik koji je uhap?en u raciji 20. oktobra i trebalo je da bude streljan, ali su ga Nemci ipak pustili narednog dana, kada su izra?unali da su ubili ,,dovoljan“ broj ljudi. Po?to je dan i no? proveo u baraci sa uhap?enim gra?anima, njegovo svedo?anstvo je neprocenjivo. Tako?e bih istakao Ime i broj, knjigu istori?ara Stani?e Brki?a u kojoj je sabrao svoja istra?ivanja o doga?ajima pre, tokom i posle streljanja. Za period posle Drugog svetskog rata uglavnom sam koristio ?lanke iz Politike i Svetlosti, nedeljnika koji je decenijama bio za?titni znak Kragujevca. U Svetlosti sam, na primer, prona?ao dosta zanimljivih podataka o radu tada?nje Udbe, od kojih je samo mali deo zavr?io u romanu. Enterijer mentalne ustanove u Malim P?elicama iz 1993. godine tako?e je zasnovan na reporta?ama iz tada?nje Svetlosti, kao i jo? mnogo drugih opisa. Ali, kako sam ve? rekao, istorijska dokumenta poslu?ila su mi da opi?em kontekst za pri?e o mahom izmi?ljenim ljudima. Izuzev Marisava Petrovi?a, Nade Naumovi?, Svetislava Maksimovi?a i jo? nekih ljudi, koji su mi iz vi?e razloga trebali kao istorijske li?nosti, ostali likovi su izmi?ljeni, uklju?uju?i ?ake i profesore Prve kragujeva?ke gimnazije.*Lajtmotiv romana je i nema?ki pesnik ljubavi i smrti Novalis za koga su vezani ?lanovi ove porodice svako na svoj na?in i to se ovde ?ita epifanijski, ironi?no (prvo poglavlje romana se i zove Ve?na no?) i tragi?no. Dok ?eka smrt zarobljen od vojske naroda kojem pripada ovaj pesnik, Milan Lazovi?, neuspeli pokreta? ?asopisa koji je trebalo da bude u znaku Novalisa, isku?ava beskrajni optimizam i zanos ovog mislioca i shvata da mu on ne mo?e pomo?i. S jedne strane mo?emo re?i da nema ni?ta od kulture kada se ?ovek pretvori u zver za klanje, ali i to da kultura ostaje to ?to jeste uvek, bez obzira na granice i zlo. Za Jovanu, Novalis je jedini pravi pesnik, a njegov stih bol pun divljine metafora je njenog ?ivota kojom se te?i. To bismo mogli re?i i za celu porodicu koja strada u iskrenoj ?elji da slobodno voli? Da li je Novalis i Va? pesnik u ne?emu ili je samo bio dobar kao jo? jedan kontrapunkt u knjizi?Novalis nije moj omiljeni pesnik, ali jeste uticao na neke moje ideje o knji?evnosti i umetnosti uop?te. Taj paradoksalni spoj ?e?nje za smr?u i nepokolebljivog idealizma, koji sam prona?ao u njegovoj poeziji, karakteri?e odnos prema ?ivotu svih glavnih junaka u romanu. Oni pro?ivljavaju stravi?nu patnju i u tome ne pronalaze nikakav smisao, pa ipak nastavljaju da ?ive, da se bore, premda su svesni da u toj borbi nikada ne?e pobediti. Sintagma ,,ve?na no?“ iz Novalisovih stihova najbolje defini?e ono ?to se de?ava u prvom delu romana. U njoj se sabiraju atmosfera iz barake, zlo koje nagoni nema?ke vojnike da ubijaju nevine ljude, mra?na strana Milana Lazovi?a koju on otkriva tek u baraci, kada vi?e ni?ta ne mo?e da promeni, kao i mnoge druge ideje koje ?e ?itaoci, uveren sam, lako uo?iti.*Vladaju?a, dr?avna ideologija i njene promene na na?im prostorima posebno su nagla?ene u knjizi i to, naravno, tamo gde je to vidljivo u ?istom obliku, u ?koli i kod mladih. Ideologija formira pogled na svet jednog dru?tva i ?esto je izvor nerazumevanja, diskriminacije, nasilja, zla. Govor ?aka skojevca u okupiranom Kragujevcu opasan je kao i komunisti?ki agitprop u SFRJ 1954. u kome se u?enici zala?u za suzbijanje stripa, d?eza ili slobodnijeg obla?enja, u ?ta jedva mogu da poverujem da se de?avalo, dok mi je nacionalisti?ko ludilo devedesetih, koje je zacementirano dvehiljaditih, sasvim realno. Ima li izlaska iz tih za?aranih krugova mr?nje u kojima nas elite dr?e ve? vekovima ili dosledno knjizi ne ose?ate da se to mo?e desiti u skorijoj budu?nosti?Vladaju?a ideologija je oduvek oblikovala ?ivot na na?im prostorima. Ve?ina je ovde uvek maltretirala manjinu i ta matrica se ne?e skoro promeniti. Scena u kojoj predstavnici Narodne omladine (danas zaboravljene organizacije, ali u to vreme izuzetno aktivne, pogotovo u ?kolama) kritikuju stripove, d?ez i slobodno obla?enje zasnovana je na tekstovima iz Svetlosti. Iznenadili biste se ?ta sve pi?e u tada?njim novinama. Recimo, u brojevima za vreme tr??anske krize navode se imena ,,izdajnika“ i njihove ku?ne adrese. Ima i mnogo bizarnijih pri?a. U jednom ?lanku sam prona?ao ispovest neke seljanke iz okoline Kragujevca, koja je partijskoj komisiji detaljno opisala kako je svake no?i pose?uje pokojni mu?. Mnogo puta smo se uverili da u Srbiji najve?a bizarnost lako mo?e postati svakodnevna pojava. Tako je bilo i pedesetih godina. ?to se ti?e va?eg pitanja, svako ko je pro?itao moj roman ?aht zna da nisam optimista, ne zato ?to sam takav po prirodi, ve? ?to ne vidim nijedan znak da se ovde u skorijoj budu?nosti mo?e uspostaviti normalna dr?ava.*Pomra?enje u pet slika je izuzetan roman u na?oj literaturi zbog nekoliko stvari. Jedna od njih je i promena jezika i ritma pripovedanja u zavisnosti od vremena o kome se pi?e, ?ime se posti?e autenti?na atmosfera i duh vremena o kome je re?. Jezik mr?nje devedesetih je, recimo, fenomenalno sa?uvan. To me podsetilo na u pone?emu srodan roman Pad Kolumbije Sa?e Ili?a, gde je jezik i jedan od glavnih junaka, koji se menja s obzirom na to ko, kada i kako govori, ili da ne govorimo o rasko?noj demonstraciji ove vrste u D?ojsovom Uliksu. To je Va?u knjigu u?inilo dinami?nom, iznena?uju?om, nepredvidljivom i bacilo u slatko isku?enje i ?itaoca i pisca. Kako ste Vi do?iveli promenu registara pripovedanja?Tim promenama registra posvetio sam posebnu pa?nju. U romanu se mogu na?i govor predratnog Kragujevca (za koji sam uglavnom koristio tekstove iz Odjeka ?umadije, novina koje su izlazile u Kragujevcu do famoznog 8. aprila 1941), jezik komunisti?ke propagande pedesetih godina, nacionalisti?ka retorika devedesetih, savremena cyber terminologija... Sasvim je prirodno da kada opisujete vi?e istorijskih epoha koristite njima svojstven jezik. Nadam se da ?e taj postupak pomo?i ?itaocima da do?ive svih pet razdoblja u romanu.*Jedna od dominantnijih tema Va?e knjige je i ?ivot, nekada i danas, konstantno diskriminisane gej populacije kod nas. To je ne?to ?to knjigu bitno izdvaja, ?ini vrednom, posebno sasvim normalno predstavljanje problema gej ljudi u ve? navedenim ideolo?kim i ratnim situacijama. To je slede?e prijatno iznena?enje za ?itaoca naviklog na ?ablon. Ka?u da se dobar pisac vidi u ljubavnim scenama jer je tu najlak?e pasti u kli?e i banalno. One su kod Vas izuzetno uspele, bilo da su strejt ili gej, kao i cela dru?tvena problematika neprihvatanja ovih ljudi onakvima kakvi oni jesu. ?ta mislite da li ?e se njihov polo?aj pobolj?ati kroz odr?avanje Parade ponosa? Ho?emo li jednom kao dru?tvo uspeti da im poka?emo da ih cenimo i prihvatamo?Meni je neverovatno da u Srbiji gej populacija, jedna mala, miroljubiva grupa, ?ivi u konstantnom strahu od javnog lin?a i poni?enja svake vrste, da je progonjena, maltene, poput Jevreja u Nema?koj tridesetih godina pro?log veka, a da u srpskoj knji?evnosti skoro niko ne pi?e o tome. Mogu da razumem da u zaostaloj, patrijarhalnoj sredini ve?ina terori?e manjinu – to je oduvek bio dominantan model na Balkanu – ali ne mogu da shvatim da srpskim piscima polo?aj tih ljudi nije barem zanimljiva tema, ako ve? ne saose?aju sa njima. Ima, naravno, i drugih ,,proskribovanih“ tema u na?oj knji?evnosti. Zlo?ini srpske strane u ratovima devedesetih (Vojske Jugoslavije ili neke paravojne formacije, svejedno) i ludilo Srpske pravoslavne crkve pominju se kod svega nekoliko pisaca. S druge strane, ovde postoji ogromna knji?evno-kriti?ka ma?inerija koja svaki poku?aj da se ove teme umetni?ki obrade naziva ,,politikom“, posle ?ega su takvi pisci ?igosani, a njihove knjige prezrene ili ignorisane. Sve to jasno govori koliko je srpska knji?evnost, najve?im delom, kukavi?ka i malogra?anska. Ne verujem da ?e se u Srbiji uskoro popraviti polo?aj gej ljudi. Kad god poku?aju da organizuju neki protest, na?i ?e se dovoljan broj idiota i latentnih homoseksualaca me?u desni?arima, koji ?e sve u?initi da to spre?e. Osim toga, zbog te?ke ekonomske situacije, na?i ljudi nemaju novca da putuju u inostranstvo, pa nemaju priliku da vide da je u mnogim zemljama odnos prema homoseksualcima postao pitanje op? da je govoriti: ,,Homoseksualnost je bolest“ isto kao urinirati na ulici ili re?i da je Den Braun napisao Bra?u Karamazove.*Izrazi?u jednu svoju sumnju. Uzbudljiva je i odli?no funkcioni?e u knjizi ali ipak, koliko je uverljiva tajna veza Milo?a i Katarine, biv?eg robija?a s ?enom svog budu?eg egzekutora, nekada?njeg ?efa Udbe a sada gradona?elnika? Pored njihove iskrene ?elje da na?u pravu osobu koju ?e voleti, da se smire, strasnu i osvetoljubivu motivaciju, ?ini se da je ta veza osu?ena na propast jer se u kasnijoj fazi u najve?oj meri svela na seks, ?to nam govori vi?e o manipulaciji voljenom osobom nego o dugoro?noj stabilnoj vezi koja je cilj. Neozbiljna igra vatrom u preozbiljnom okru?enju?U toj vezi oboje prvi put zaista ose?aju ljubav. Milo?eve ranije veze bile su sputane njegovim homoseksualnim iskustvom i strahom da ?e neko otkriti njegovu zatvorsku pro?lost. Katarina se udala za siled?iju, sadistu, kome je slu?ila kao lutka za i?ivljavanje, pa u vezi sa Milo?em otkriva ono ?to nije mogla u braku. U njihovim neobi?nim seksualnim avanturama, Katarina, kao neostvarena glumica, ponovo razvija svoj talenat, dok Milo?, pored toga ?to se tako sveti ?oveku koji ga je poslao na robiju, pronalazi dugo tra?eni mir. Ali po?to svaka veza kad-tad postane monotona i po?to jedan partner ?esto te?i da dominira nad drugim, i njih dvoje prolaze kroz sli?na isku?enja. Oni su previ?e zaneseni, opijeni tim novim ose?anjem, da bi razmi?ljali o dugoro?nom cilju. To mo?da jeste neozbiljno i rizi?no, ali mislim da je uverljivo.*Va?a knjiga rezimira zlo istorije na ovim prostorima, posebno s obzirom na diskriminisane grupe, nevidljive i neprilago?ene, kako se i zovu dva poglavlja romana. Romi, intelektualci, levi?ari, druga?ije seksualno, verski ili nacionalno orjentisani, kao i svako ko ?eli da ?ivi ?ivot bez nepotrebne stege ideologije, obavezno strada. Tragi?na ironija je da na po?etku 1941. ljoti?evci ubijaju Kragujev?ane, a u devedesetim se vra?aju na velika vrata na talasu nacionalizma. Istorija nije u?iteljica, nego ubica? To ste ?ivopisno do?arali kroz likove i nasilje devedesetih i kasnije. Otpor koji pru?a Vedran Bo?ovi? je, kao i otpor njegovog oca za koga on ne zna, osu?en da propadne u na?oj sredini. Mo?ete li nam ne?to vi?e re?i o pripadnicima te mla?e generacije koji su koliko-toliko normalni? Vedran sa svojim bendom Wasteland u nekim stvarima podse?a na autora knjige ili gre?im? Da li je mra?an, te?ak muzi?ki ukus koji ima, posledica stanja u kome je, lokalnog bezna?a, dakle, a ne globalni fenomen, i kako uporediti pripadnike te generacije, ro?ene oko 75.-78. s ranijim? Kod najmla?ih, Jovaninih u?enika, prikazujete ve? ?isto nasilje, ?iji smo danas svakodnevno svedoci.Vedran je izmi?ljena li?nost, kao i najve?i broj likova u romanu, ali se mo?e re?i da je njegovo shvatanje ?ivota blisko mom iz ranih devedesetih godina. Muzika koju on slu?a jeste muzika koja se tada slu?ala u mom dru?tvu. Svi ti bendovi bili su popularni u tada?njim underground krugovima ne samo kod nas, ve? pre svega u Americi i Zapadnoj Evropi. Za Vedrana to je muzika pobune i jedan od na?ina da izrazi svoju razli?itost. Ne mogu ta?no da ka?em u ?emu se generacija ro?ena kasnih sedamdesetih razlikuje od ranijih, ali mogu da povu?em paralelu sa dana?njim mladim ljudima. Dobro se se?am da je po?etkom devedesetih ogromna ve?ina mojih vr?njaka slu?ala narodnjake, da su se mladi?i lo?ili na Arkana i Kneleta, da su devojke ma?tale o tome da postanu manekenke ili da se udaju za nekog kontroverznog biznismena, a da se vrlo mali broj tome suprotstavljao. Dana?nja mlada generacija ne razlikuje se mnogo od one iz devedesetih. Mo?da je ?ak i gora. Suprotno uvre?enom mi?ljenju da je omladina uvek progresivna, mislim da ve?ina mladih predstavlja najprimitivniji deo srpskog dru?tva, i to me pla?i, jer ?e neki od njih sutra do?i na vlast, pa se lako mo?e desiti da dobijemo novog Milo?evi?a ili ?e?elja i da ponovo krenemo u neku sumanutu ratnu avanturu. Dragoljub Stankovi?
30.01.14 Na strani poni?enih i uvre?enihPomra?enje u pet slika, Andrija Mati?U romanu ,,Pomra?enje u pet slika“ prikazan je sunovrat jednog grada, njegovih stanovnika, a ako to shvatimo alegorijski, onda i ?itavog naroda koji je od ?inova herojstva stigao do krajnjeg kukavi?luka. Ambiciozno postavljen, veoma dobro izveden i, ?to je veoma bitno, strahovito ?itljiv roman predstavlja model po kojem se o va?nim temama iz jasnog ideolo?kog ugla mo?e pisati dobra knji?evnostMo?da se ?inilo da pisanje velikih istorijskih romana pripada devetnaestom veku, ali u ovda?njoj knji?evnosti ne va?e teorijska pravila koja se odnose na takozvane velike jezike. Istovremeno, ne mo?e se re?i da je Pomra?enje u pet slika Andrije Mati?a klasi?an istorijski roman, posebno ne onakav kakav su pisali Tolstoj, ?olohov, Tomas Man ili Andri?. Lako je primetiti da mu nedostaje teleologija koja je bila karakteristi?na za velike narative, odnosno pisanje koje se zasniva na ideji da istorija ima neku svrhu, da se ka ne?emu kre?e. Epifanijski odnos prema ljudskom postojanju koje se uklapa u nekakve velike mre?e zna?enja, u bo?anski plan, kako bi to rekao sveti Avgustin, davno je napu?tena kategorija u svetu i Mati? to kao obrazovan pisac zna, ali u ovda?njim knji?evnostima koje su svoje nacionalno-romanti?arsko bu?enje do?ivljavale po?etkom devedesetih godina dvadesetog veka, stvari stoje jadno druga?ije. Nisam siguran da su ispri?ane sve pri?e s kojima smo se zajebavali (zaista ne znam koji drugi izraz da iskoristim, a da podrazumeva i nasilje i dosadu) i kojima su nas zajebavali. Alegorije srpstva i ?eki?stva (kako to naziva ?udi?) jo? pretrajavaju, ali su, nadam se, nakon Mati?evog romana makar za nijansu uzdrmane i nesigurnije u sebe.Novi roman Andrije Mati?a, kao i druga izdanja Levog krila, mo?ete nabaviti pouze?em ili li?noRadi se, naime, o tome da je u romanu Pomra?enje u pet slika prikazana nizbrdica jednog grada, njegovih stanovnika, a ako to shvatimo alegorijski, onda i ?itavog naroda koji je od ?inova herojstva stigao do krajnjeg kukavi?luka, odnosno od tradicije koju su ?inili Rastko Petrovi?, Marko Risti?, Ko?a Popovi?, Davi?o, Vinaver i drugi, obi?ni ljudi poput profesora i ?aka Prve mu?ke gimnazije iz Kragujevca, stigao do P-70 i Baji?eve Ravne Gore. Apoteoza osrednjosti, ako se to tako mo?e nazvati, zajedno sa odvratnom potrebom za pre?ivljavanjem koja karakteri?e sitne du?e ne treba da se smatra nekakvom istorijskom usmereno??u. Jasno je da ovde ne zagovaram neku vrstu samoubila?kog odnosa prema ?ivotu koji ne?e ceniti potrebu njegovog nastavljanja, ali u situaciji u kojoj se nalaze likovi u prvom delu Mati?evog romana, svaki kompromis sa ?ivotom je gnusan i kukavi?ki, te je po?ast koja se iskazuje ?rtvama tim ve?a.Koliko je va?an upravo taj prvi deo Pomra?enja, ta rana faza koja prikazuje dva oktobarska dana 1941. godine u Kragujevcu, dan i no? pre stravi?nog zlo?ina i sam dan streljanja u ?umaricama, za ?itavu kasniju romanesknu strukturu ne treba posebno nagla?avati, posebno ?to je u njemu Mati? uspeo da postavi i pripovedni model koji ?e razvijati kroz ?itav roman. Obi?no se u ovakvim slu?ajevima govori o do?ivljenom govoru (u na?oj teoriji uvre?en je pojam preuzet iz nema?ke naratologije Erlebte Rede), ali Mati? se slu?i i ne?im mnogo slo?enijim, odnosno me?anjem perspektiva. Vi?e je nego o?igledno da je upravo ovakav na?in pripovedanja ono ?to Mati?ev roman uzdi?e iznad tipi?ne osrednjosti srbijanske naracije, jer se kroz odnos perspektiva sveznaju?eg pripoveda?a i protagonista dolazi do dramske napetosti koja ?e poznat istorijski doga?aj osvetliti sa razli?itih strana, koja ?e, kona?no, u?initi da sa?ivljavanje sa ?rtvama bude potpunije. I da, uprkos ?injenici ?to nam je ono ?to se doga?alo tada unapred ve? poznato iz ud?benika istorije, osetimo strah i uzaludnu nadu da ?e se neke stvari promeniti.?utnja je jedna od velikih tema Pomra?enja, iako ne upada previ?e u o?i. Posebno je to vidljivo u drugom delu u kojem se opisuje homoseksualna (iako je pre re? o homoerotskoj) veza izme?u Milo?a i Vladana i to u jednom od najinteresantnijih doba novije istorije ovda?njih prosotora, sredinom pedesetih, nakon Rezolucije Informbiroa, u doba kada se FNRJ lagano okre?e i zapadnim uticajima. Ozbiljnost njihove transgresije oli?ena je upravo na simboli?kom nivou, ?to je, naravno, za autoritarne i provincijske re?ime uvek ve?i prekr?aj nego stvarno kr?enje zakona. Zavisnost izme?u razli?itih nivoa kontrole i li?na sujeta, koja je u velikoj meri pokreta? istorijskih doga?aja, samo su igra?i u jednom polju u kojem je u?utkivanje javnosti su?tinski izraz neslobode.Dalji razvoj pripovedanja, odnosno naredni delovi Pomra?enja nastavljaju kroz lajtmotivske sekvence da ni?u ono ?to je Mati? veoma ve?to mapirao u prva dva dela. Redukuju?i svoj alegorijski aparat na povest jedne porodice i pletu?i pri?u oko njenih trauma, autor je ipak uspeo da nam do?ara i propadanje provincijskog grada, potonu?e svih vrednosti i, kona?no, ponosno se stavio na stranu poni?enih i uvre?enih. Aktivisti?ki odnos prema literaturi ipak nije uzeo previ?e maha, ?to se mo?e odli?no videti i u poslednjem delu romana u kojem se pripoveda o Jovani, mladoj profesorki engleskog jezika i lezbejki. Ve?to obr?u?i odnose, Andrija Mati? postavlja va?na pitanja o na?inu na koji funkcioni?e mo? unutar jednog dru?tva i ne pla?i se mogu?nosti razli?itih ?itanja, ?to je dobro.Pomra?enje u pet slika je obimno delo koje nije bez svojih mana. One se povremeno pojavljuju na dramatur?kom planu jer se remeti ina?e odli?no uspostavljena ravnote?a izme?u verovatnog, mogu?eg i istorijskog. Tako, na primer, nije ba? uverljiva slika u kojoj se dva momka od osamnaest godina ljube na proslavi desetogodi?njice Udbe, posebno ?to su svesni koliki je to prestup, ali nije ni nemogu?a. Ako je to bilo potrebno da bi se roman nastavio, odnosno da bi se idejni i tematski elementi uklopili u narativ onda u redu, proguta?emo.Jako raduje ?injenica da je Andrija Mati? napredovao kao pisac, da je radio na tekstu, da se temeljno pripremao za ovu knjigu. Ambiciozno postavljen, veoma dobro izveden i, ?to je veoma bitno, strahovito ?itljiv roman predstavlja model po kojem se o va?nim temama iz jasnog ideolo?kog ugla mo?e pisati dobra knji?evnost. Nesumnjivo je da ?emo slede?e knjige ovog pisca ?ekati sa pove?anim zanimanjem.Vladimir Arseni?22.11.13 DanasRafali i snovi?enjaPomra?enje u pet slika, Andrija Mati?Na?a gradska kultura je nekonzistentna, tradicija fragmentarna, a ruralizacija i banalizacija jake. Mogu se javiti puritanci i akteri filozofije palanke i stra?no se i??u?avati kako je neko mogao da seosku idilu nazove ,,idiotizam seoskog ?ivota“, ali Marks je imao svoje razloge... Grad kao ideologija i kao filozofski sistem izgradio je svoju skalu vrednosti, navika, reakcija, svoj modus vivendi. Gradska proza je posebna dimenzija u?ivanja, kao intertekstualnost.Beograd, s punim pravom, dosta je da pomenemo samo Pavi?eve Zapise na konjskom ?ebetu, gde pisac deo svoje bogate imaginacije poklanja mnogim poznatim beogradski ulicama. Sa drugim gradovima je to re?e. Gradovi koji su imali tu karmi?ku sre?u da se, igrom slu?aja, tamo rode Bora Stanovi? ili ?ivi Stevan Sremac, osta?e zanavek zape?a?eni tim knjigama. Te?ko je opravdati takav balast/amanet.Kragujevac nije grad pot?injen mitu, poput Ni?a ili Kru?evca, nije grad koji mo?e podr?ati roman o Konstantinu Velikom ili gde se mo?e guslati o pri?e??ivanju vojske pred Kosovski boj, ili plesti sli?ne legende, ali jeste grad mnogih po?etaka, va?nih za ovda?nju nacionalnu kulturu.Roman Pomra?enje u pet slika akredituje istoriju ovog grada. Premda ima materijala i u epohi prestonice, i u predratnoj epohi, Andrija Mati? zapo?inje pri?u od op?tepoznatog 21. oktobra 1941, kada je streljano vi?e stotina Kragujev?ana, potom prelazi preko godina , , ?ime grad, i ?itaoca, provodi kroz vi?e raznolikih etapa. Bilo je filmova, i poezije (ne samo Desankine Krvave bajke ve? i stihova drugih doma?ih i stranih autora), i svedo?enja pre?ivelih, o 21. oktobru 1941, ali ovde imamo ?iri uvid u istoriju, gde je 21. oktobar samo jedna od pet celina romana. Iako gra?u iznosi mimeti?ki, pravolinijski, pokazuje moderan senzibilitet, nema romanti?arskog uzno?enja niti pak neke ja?e ideolo?ke pozicije, a gra?a je izu?avana iz mnogih izvora, ?iji spisak autor daje na kraju knjige. Kao ?to se Aleksandar Gatalica zahvalio novinarima ratne Politike za pomo? u pisanju i razumevanju Velikog rata, Andrija Mati? se oslonio na novinare Svetlosti, kragujeva?kog nedeljnika koji od pre par godina vi?e ne izlazi. Autor dijalozima upotpunjuje i o?ivljava naraciju. Vrlo je va?no ista?i da Mati? preispituje i odnose koji su grani?ni, psihologiju unutra?njih sukoba, fokus stavlja na neprilago?ene, na druga?ije i dru?tveno ?igosane. Svaka razli?itost je opasna po dru?tvo: uru?ava kolote?inu i unapred pripremljeni scenario.Pri?u koju je po?eo sa stradanjem profesora kragujeva?ke gimnazije, nastavio sa robijom njegovog sina i godinama posle izlaska iz zatvora, zaokru?uje konfliktom baziranim na queer momentu koji njegova unuka, tako?e profesor te iste gimnazije, do?ivljava sa u?enicom. Mo?e se re?i da nailazimo na nulti zavr?etak, da nema re?enja niti raspleta, no nama prilje?nim ?itaocima je sve jasno i celovito...Ovaj roman ?e ?itati i oni koji prepoznaju odre?ena mesta u romanu, i kojima ona ne?to zna?e, ali i oni koji su ,,sa strane“. Pred ?itaocem se otvara dokument jednog grada, razli?itih vremena, jedno svedo?enje o turobnim vremenima, ali nikako ne i turobna knjiga. Roman je uvek najbolji turisti?ki vodi?.Sofija ?ivkovi?
Nema na stanju